Η χρήση του περιστροφικού κινητήρα Wankel στην παραγωγή ήταν ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα για τους κορυφαίους μηχανολόγους του πλανήτη. Όμως, όχι και για τους 47 «σαμουράι» της Mazda που τον έκαναν πραγματικότητα.

Η ιστορία του πάθους της Mazda για τον κινητήρα Wankel είναι μια ιστορία τιμής και άσβεστης πίστης. Της τιμής ενός σπουδαίου μηχανολογικού επιτεύγματος, σε μια βιομηχανία όπου κυριαρχούν οι πιο βολικές και συμβατικές μηχανολογικές λύσεις για τις οικονομίες κλίμακας της μαζικής παραγωγής. Αλλά, για τη Mazda τα πράγματα δεν είναι έτσι.

Η Mazda ήταν ανέκαθεν μια διαφορετική εταιρεία. Για την οποία η ανώτερη μηχανολογία είναι σπουδαιότερη από τις τυποποιημένες επιλογές - και ο κινητήρας Wankel είναι ο πυρήνας της διαφορετικότητας αυτής. Και μέσα από αυτή, τη διαφορετικότητα μέσω του περιστροφικού κινητήρα Wankel, γεννήθηκε ο θρύλος των 47 «σαμουράι» μηχανολόγων της εταιρείας της Χιροσίμα, που κατάφεραν να δημιουργήσουν τον πρώτο Wankel μαζικής παραγωγής.

Ο θρυλικός Kenichi Yamamoto, επικεφαλής εξέλιξης της Mazda και ένας από τους προπάτορες του κινητήρα Wankel, αποκαλούσε τους 47 αυτούς μηχανολόγους «Shijyu Shichi Shi», σαμουράι, παραπέμποντας φυσικά στον ιαπωνικό θρύλο των 47 «Ronin». Οι «Ronin», παρακινημένοι από την τιμή και την πίστη τους, εκδικήθηκαν για το θάνατο του δασκάλου τους αποδεχόμενοι τις μοιραίες συνέπειες που θα είχε η πράξη τους.

Ήταν αρχές της δεκαετίας του 1960. Η Mazda, μια εταιρεία με έδρα τη Χιροσίμα, προσπαθούσε να εξελιχθεί μέσα στην περίπλοκη και σκληρή μεταπομελική πραγματικότητα. Στη Γερμανία, την ίδια στιγμή, ο πρωτοπόρος μηχανολόγος Felix Wankel, πραγματοποιούσε την ιδέα ενός κινητήρα εσωτερικής καύσης με περιστροφική κίνηση - ιδέα που οραματιζόταν από νεαρή ηλικία στο Μεσοπόλεμο.

Ο β' παγκόσμιος πόλεμος έβαλε τέλος στην έρευνα και εξέλιξη του κινητήρα του Felix Wankel, στον οποίο είχαν αρχίσει να ενσκύπτουν και οι μεγάλες γερμανικές βιομηχανίες. Χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια μετά τη σύρραξη, και να αρχίσει η ανοικοδόμηση της Γερμανίας, για να δρομολογηθεί και πάλι η έρευνα για τον συγκεκριμένο κινητήρα.

Κομβικό ρόλο στην εξέλιξή του, τότε, έπαιξε η βιομηχανία NSU Motorenwerke, μία από τις εταιρείες που μετέπειτα θα συγχωνεύονταν για να διαμορφώσουν την Audi. Η NSU διέσωσε το πρόγραμμα του κινητήρα Wankel, χρηματοδοτώντας το και συμμετέχοντας στην έρευνα.

Όμως, τα προβλήματα της κίνησης του τριγωνικού ρότορα αποδεικνύονταν δυσεπίλυτα για τους Γερμανούς. Τότε η Mazda, που παρακολουθούσε τις εξελίξεις, έστειλε τους μηχανολόγους της στη Γερμανία για να προσπαθήσουν να συμβάλλουν στη λύση του προβλήματος, και παράλληλα ξεκίνησε να επανδρώνει τη δική της ομάδα μηχανολόγων για την ίδια έρευνα, πίσω στη Χιροσίμα.

Ο Kenichi Yamamoto προσέλαβε 47 μηχανολόγους για τους τομείς της έρευνας, του σχεδιασμού, της εξέλιξης και των πειραματικών δοκιμών του κινητήρα Wankel. Σύμφωνα με τα αρχεία της Mazda, στην πρώτη συνάντηση της ομάδας αυτής η εμβληματικός Ιάπωνας μηχανολόγος τους είπε:

«Ξεκινώντας από αύριο, η ομάδα μας των 47 μηχανολόγων θα θεωρούμε αυτό το εργαστήριο σαν το σπίτι μας, και ο περιστροφικός κινητήρας θα πρέπει να βρίσκεται πάντοτε στο μυαλό μας - όταν είμαστε ξύπνιοι και ακόμα και όταν κοιμόμαστε». Έτσι, γεννήθηκε ο θρύλος των 47 «σαμουράι» της Mazda.

Η πρόκληση ήταν τεράστια. Όμως, προς έκπληξη όλων, και ειδικά των Γερμανών, οι 47 «σαμουράι» τα κατάφεραν. Το 1967 η εταιρεία της Χιροσίμα παρουσίασε το Mazda Cosmo Sport, ένα σπορ αυτοκίνητο που εντυπωσίαζε όχι μόνο με τον πανέμορφο σχεδιασμό του, αλλά και με τον κινητήρα που έκρυβε στο καπό του. Τον περιστροφικό κινητήρα Wankel.

Έκτοτε, η Mazda είναι η μοναδική εταιρεία της ιστορίας της αυτοκίνησης που μπορεί να υπερηφανεύεται ότι κατάφερε να φέρει τον κινητήρα Wankel στη μαζική παραγωγή, σε διαφορετικά αυτοκίνητα και ποικίλλους καιρούς. Και επίσης, η μοναδική που κατάφερε να κερδίσει με το συγκεκριμένο κινητήρα τις 24 Ώρες του ΛεΜάν, το 1991.

Όμως, οι προκλήσεις δεν σταμάτησαν όταν κατέστη από τους Ιάπωνες εφικτό να περάσουν στην παραγωγή τον περιστροφικό κινητήρα, το 1967. Τις επόμενες δεκαετίες χρειάστηκε να συνεχίσουν την έρευνα και εξέλιξη για να μειώσουν την υψηλά κατανάλωση καυσίμου του κινητήρα αυτού, και μετέπειτα τις υψηλές εκπομπές καυσαερίων - καθώς άρχισαν να αυστηροποιούνται οι προδιαγραφές ρύπων.

Εντέλει, οι προδιαγραφές αυτές έφεραν το τέλος του περιστροφικού κινητήρα με το RX-8 το 2012. Όμως, η ιστορία του κινητήρα Wankel ήταν πολύ μεγάλη για τη Mazda, ώστε να χαθεί στη λήθη του παρελθόντος. Το 2015, η ιαπωνική εταιρεία δημιούργησε μια ομάδα από 50 «σαμουράι», δηλαδή μηχανολόγους, για να αναστήσουν τη δόξα του κινητήρα Wankel.

Το πρόγραμμα εξέλιξης της αναβίωσης του περιστροφικού κινητήρα είχε στη Χιροσίμα αρχικά τον κωδικό 16Χ, και έπειτα του δόθηκε η ονομασία Skyactiv-R. Επισήμως η Mazda συνέχιζε να αρνείται το ενδεχόμενο επιστροφής του Wankel, αλλά εντός των τειχών της η εργασία ήταν πυρετώδης σχεδόν για μία δεκαετία.

Η πρόκληση των νέων προδιαγραφών ρύπων ήταν τεράστια για τους Ιάπωνες, ανάλογη εκείνης των 47 μηχανολόγων που προσπαθούσαν να κάνουν τον Wankel να δουλέψει στη μαζική παραγωγή, τη δεκαετία του '60. Η Mazda, άλλωστε, έπρεπε να μείνει πιστή στο όραμα της «διαφορετικότητας», αλλά έπρεπε παράλληλα και να διασφαλίζει την επιβίωσή της.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Mazda, Masamichi Kogai, ξεκαθάρισε ότι για τη Mazda η αναγέννηση του περιστροφικού κινητήρα ήταν θέμα αφοσίωσης στους πελάτες της εταιρείας και στους υπαλλήλους της. Μια πρόκληση συνεχιζόμενης αφοσίωσης και επένδυσης στον κινητήρα εσωτερικής καύσης, σε καιρούς που σχεδόν όλοι οι κατασκευαστές αφοσιώνονται ολοκληρωτικά στην ηλεκτροκίνηση.

Κι όσο επέμεναν οι φήμες από τη Χιροσίμα, αυτή τη δεκαετία, ότι η Mazda εργάζεται στην αναγέννηση του Wankel, άρχισαν να αναπτύσσονται δύο σενάρια: είτε ότι ο νέος της περιστροφικός κινητήρας θα λειτουργούσε στο μέλλον με την καύση υδρογόνου, είτε πως θα χρησιμοποιούνταν ως γεννήτρια για τη φόρτιση της μπαταρίας ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Το δεύτερο σενάριο ήταν εκείνο που επιβεβαιώθηκε – τουλάχιστον προς το παρόν. Στις 13 Ιανουαρίου 2023, η Mazda παρουσίασε το Mazda MX-30 e-Skyactiv R-EV, το πρώτο Mazda παραγωγής μετά από μία δεκαετία με κινητήρα Wankel. Σε αυτο, ο κινητήρας δεν κινεί τους τροχούς, αλλά φορτίζει τη μπαταρία με το μεγάλο πλεονέκτημα του συμπαγούς του μεγέθους και της σταθερής του λειτουργίας σε χαμηλό φάσμα στροφών.

Κι έτσι, ο θρύλος του πάθους της Mazda για τον περιστροφικό κινητήρα Wankel, ο θρύλος των 47 μηχανολόγων «σαμουράι», συνεχίζεται, με την ίδια τιμή και την ίδια αφοσίωση.