Την ίδια στιγμή 300 εκατ. ευρώ θα «μοιραστούν» 14.000 επιχειρήσεις για την αναβάθμιση του στόλου οχημάτων τους.

Σημαντικές ενισχύσεις θα λάβει ο κλάδος των μεταφορών από το εθνικό Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο (ΚΚΣ) που έχει αναρτήσει σε δημόσια διαβούλευση η Κυβέρνηση για τη δίκαιη πράσινη μετάβαση, με στόχο την προστασία των ενεργειακά και μεταφορικά ευάλωτων νοικοκυριών και πολύ μικρών επιχειρήσεων από τις επιπτώσεις της επέκτασης του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ2) στους τομείς των κτιρίων και των οδικών μεταφορών.

Το ΚΚΣ συγκροτεί ένα συνεκτικό και στοχευμένο πλέγμα μεταρρυθμίσεων, επενδύσεων και επιδοματικών μέτρων από το 2027, συνολικού ύψους 4,783 δισ. ευρώ από ευρωπαϊκούς πόρους (δείτε εδώ το πρώτο δημοσίευμα του carandmotor.gr για την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία) σε συνδυασμό με εθνική συμμετοχή. Οι δράσεις οργανώνονται σε τρεις βασικούς πυλώνες: κτίρια, μεταφορές και άμεση εισοδηματική στήριξη, και στοχεύουν στην άρση κοινωνικών και γεωγραφικών ανισοτήτων, με έμφαση στις ευάλωτες ομάδες.

Μάλιστα το σχέδιο προβλέπει επιδότηση ύψους 100 εκατ. ευρώ για 10.000 ευάλωτανοικοκυριά,μέσο ποσό επιδότησης 15.000 ευρώ ανά οικογένεια, ώστε να μειωθεί πάρα πολύ το μηνιαίο κόστος μίσθωσης κάποιου ηλεκτρικού οχήματος.

Την ίδια στιγμή 300 εκατ. ευρώ θα «μοιραστούν» 14.000 επιχειρήσεις για την αναβάθμιση του στόλου οχημάτων τους γεγονός που «μεταφράζεται» σε περίπου 21.500 ευρώ ανά επιχείρηση.

Η υποβολή προτάσεων, παρατηρήσεων ή απόψεων κάθε ενδιαφερόμενου πολίτη ή φορέα μέσω της ανοικτής δημόσιας διαβούλευσης δύναται  να συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση και περαιτέρω εξειδίκευση του Σχεδίου, ώστε το τελικό περιεχόμενο να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ομάδων-στόχων.

Η δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση για το εθνικό Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο και να καταθέσουν τις προτάσεις τους μέχρι και την 18η Ιουλίου 2025.

Οι δράσεις του προγράμματος

Το Εθνικό Σχέδιο προβλέπει μια σειρά από νέες και καινοτόμες δράσεις στον τομέα των μεταφορών, με έμφαση στην επέκταση και ενίσχυση των δημόσιων μέσων μαζικής μεταφοράς ώστε να αντιμετωπιστούν θέματα προσβασιμότητας και μειωμένης χρήσης τους από τα μεταφορικά ευάλωτα νοικοκυριά. Οι προβλεπόμενες δράσεις αντιστοιχούν σε περίπου 25-30% του συνολικού προϋπολογισμού του ΚΚΣ και οργανώνονται στις ακόλουθες βασικές κατηγορίες.

Πράσινη μετακίνηση για νοικοκυριά

Η πρόσβαση σε βιώσιμη κινητικότητα χαμηλών και μηδενικών εκπομπών παραμένει μια σημαντική πρόκληση για τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Η περιορισμένη πρόσβαση σε πίστωση σε συνδυασμό με το υψηλό αρχικό κόστος αγοράς ηλεκτρικών ή υβριδικών οχημάτων δεν επιτρέπουν σε ευάλωτα νοικοκυριά την αντικατάσταση οχημάτων συμβατικής τεχνολογίας, με συνέπεια να επηρεάζονται δυσανάλογα από τις επιπτώσεις του ΣΕΔΕ2 στο κόστος των καυσίμων.

Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η υλοποίηση μιας καινοτόμου πιλοτικής δράσης η οποία με στοχευμένο τρόπο και σχεδιασμό θα υποστηρίζει τη δυνατότητα χρήσης οχημάτων χαμηλών και μηδενικών ρύπων για 10.000 νοικοκυριά που ανήκουν σε συγκεκριμένες κατηγορίες.

Η δράση «Χρηματοδοτική μίσθωση ηλεκτρικών οχημάτων από ευάλωτα νοικοκυριά» στοχεύει στην παροχή δυνατότητας σε ευάλωτα νοικοκυριά που επί του παρόντος δεν διαθέτουν τα μέσα ή τα κίνητρα για τη μετάβαση σε ηλεκτρικά οχήματα, να χρησιμοποιήσουν τέτοια οχήματα για τις καθημερινές τους μετακινήσεις. Η οικονομική υποστήριξη θα καταλήγει σε ένα σημαντικά μειωμένο μηνιαίο κόστος μίσθωσης για τα μεταφορικά ευάλωτα νοικοκυριά που θα συμμετέχουν και θα κάνουν χρήση των εργαλείων που προβλέπονται από τη συγκεκριμένη δράση. Ταυτόχρονα, θα υποστηριχθεί η επιτάχυνση της ανάπτυξης δημόσια προσβάσιμων υποδομών φόρτισης σε όλη την Ελλάδα με σκοπό τη χρήση των παραπάνω οχημάτων από τα μεταφορικά ευάλωτα νοικοκυριά χωρίς λειτουργικούς περιορισμούς. Ο συνολικός προϋπολογισμός της δράσης εκτιμάται σε περισσότερα από 150 εκατομμύρια ευρώ.

Εκσυγχρονισμός στόλου οχημάτων πολύ μικρών επιχειρήσεων

Η πλειοψηφία των πολύ μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα καλύπτει τις μεταφορικές της ανάγκες με συμβατικά επαγγελματικά οχήματα, τα οποία είναι συχνά μεγάλης παλαιότητας, υψηλής κατανάλωσης καυσίμων και εν γένει χαμηλής ενεργειακής απόδοσης.

Η συγκεκριμένη κατηγορία δράσεων συγκεντρώνει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που εκτιμάται ότι δύναται να υποστηρίξουν περίπου 14.000 πολύ μικρές επιχειρήσεις για την αναβάθμιση του στόλου επαγγελματικών οχημάτων, καθώς και την ανάπτυξη οργανωμένων υποδομών του τομέα των logistics στην χώρα, με συνολικό προϋπολογισμό που ξεπερνάει τα 300 εκατομμύρια ευρώ.

Εξηλεκτρισμός των Μεταφορών

Στον τομέα των μεταφορών, το εθνικό Σχέδιο εστιάζει στην ενίσχυση βέλτιστων και αποδοτικών μορφών κινητικότητας όπως η χρήση δημόσιων μέσων μεταφοράς που επιφέρουν πολλαπλασιαστικά οφέλη. Ειδικότερα, προτεραιότητα αποδίδεται στην αναβάθμιση, τη βέλτιστη λειτουργία και τη χρήση των μέσων αυτών, καθώς και στον εξηλεκτρισμό των δημόσιων συγκοινωνιών, οι οποίες εξυπηρετούν κυρίως ευάλωτα νοικοκυριά, με σκοπό τη μείωση της εξάρτησης από τα ιδιωτικά οχήματα και την ενίσχυση της βιώσιμης κινητικότητας.

Παράλληλα, βασική δράση του ΚΚΣ, αποτελεί η υποστήριξη για τη στοχευμένη ανανέωση του εγχώριου στόλου οχημάτων, καθώς και η εγκαθίδρυση ενός ολιστικού πλαισίου για την ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών που θα διευκολύνει τη χρήση των πιο ενεργειακά αποδοτικών μέσων μεταφοράς. Η δράση αυτή κρίνεται ως πολύ σημαντική, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι στην Ελλάδα, ο μέσος όρος ηλικίας των επιβατικών αυτοκινήτων ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 17 έτη (12 έτη ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση) ενώ αντίστοιχα, για τα φορτηγά, η μέση ηλικία στην Ελλάδα φτάνει τα 22,7 έτη, έναντι περίπου 14 ετών στην ΕΕ.

Ειδικά για τις μεταφορικά ευάλωτες πολύ μικρές επιχειρήσεις, το ΚΚΣ δίνει προτεραιότητα σε ειδικές κατηγορίες και χρήσεις επαγγελματικών οχημάτων, αυτών που εκτελούν σημαντικό μεταφορικό έργο, ώστε να διευκολυνθεί η προώθηση της ηλεκτροκίνησης και η σταδιακή αντικατάσταση των παλαιών, συμβατικών οχημάτων με οχήματα μηδενικών και χαμηλών εκπομπών.

Ενίσχυση στόλου αστικών λεωφορείων με μέριμνα για πιο ευάλωτους

Βασική προτεραιότητα του εθνικού ΚΚΣ στον τομέα των μεταφορών αποτελεί η συνολική λειτουργική και περιβαλλοντική αναβάθμιση των δημόσιων μέσων μεταφοράς, ώστε να προσφέρουν ένα ελκυστικό, οικονομικά προσιτό και αξιόπιστο εναλλακτικό μέσο μετακίνησης για τις μεταφορικά ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, ενισχύοντας τη μετάβαση από τη χρήση συμβατικών οχημάτων προς πιο βιώσιμες επιλογές και διασφαλίζοντας σε σημαντικό βαθμό την διευκόλυνση στην προσβασιμότητα και την χρήση τους. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπονται επενδύσεις άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ για την αγορά περισσότερων από 200 νέων ηλεκτρικών μικρών και μεγαλύτερων λεωφορείων.

Υποδομές για προώθηση βιώσιμης κινητικότητας

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις στον τομέα της βιώσιμης αστικής κινητικότητας, με κύρια χαρακτηριστικά την έλλειψη πεζοδρόμων και ποδηλατικών υποδομών και τη δυσκολία πρόσβασης σε σταθμούς ΜΜΜ.

Οι ανεπαρκείς υποδομές εναλλακτικών μέσων μετακίνησης εμποδίζουν σε μεγάλο βαθμό την υιοθέτηση βιώσιμων επιλογών μεταφοράς, όπως το ποδήλατο, το περπάτημα και ο συνδυασμός με τις δημόσιες συγκοινωνίες. Βασικός παράγοντας σε αυτό είναι τα κατακερματισμένα ή μη ασφαλή δίκτυα ποδηλατοδρόμων και πεζοδρομίων, η έλλειψη εγκαταστάσεων ασφαλούς στάθμευσης ποδηλάτων, καθώς και η κακή διασύνδεση μεταξύ διαφορετικών τρόπων μεταφοράς (π.χ., αδύναμες συνδέσεις μεταξύ ποδηλατοδρόμων και σταθμών μετρό).

Οι προτεινόμενες δράσεις, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 100 εκατ. ευρώ, που περιλαμβάνονται στο ΚΚΣ στοχεύουν στη μείωση της εξάρτησης από το αυτοκίνητο, στη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και των εκπομπών ΑτΘ, καθώς και στη βελτίωση της συνολικής αποδοτικότητας των δικτύων αστικών μεταφορών.

1,5 εκατομμύριο ευάλωτα νοικοκυριά

Με την υπόθεση ότι το μέσο κόστος ενεργειακής αναβάθμισης ή αντικατάστασης παλαιού οχήματος είναι περίπου 30.000 ευρώ και χρηματοδοτείται με δάνειο το οποίο έχει ορίζοντα αποπληρωμής 10 έτη υπολογίζεται το ύψος της ετήσιας δόσης που οδηγεί μεθοδολογικά στον προσδιορισμό του ορίου διαθέσιμου εισοδήματος ανά νοικοκυριό 25.000 ευρώ ετησίως.

Στο ΚΚΣ περιλαμβάνονται επιμέρους μέτρα ώστε να διασφαλιστεί η ουσιαστική ένταξη των ευάλωτων νοικοκυριών στα μέτρα στήριξης και να ενισχυθεί η κοινωνική ισότητα στο πλαίσιο εφαρμογής του ΣΕΔΕ2, μέσω προσδιορισμού προσαυξημένου ορίου διαθέσιμου εισοδήματος έως περίπου 30.000 ευρώ. Για παράδειγμα, στην περίπτωση οικογενειών με παιδιά το όριο εισοδήματος των 25.000 ευρώ προσαυξάνεται κατά 1.000/1.500 ευρώ ανά τέκνο ανάλογα με τον αριθμό των ανήλικων τέκνων/προστατευόμενων στην οικογένεια.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΚΚΣ, περίπου 1,5 εκατομμύριο ελληνικά νοικοκυριά εμφανίζουν χαρακτηριστικά ενεργειακής ή και μεταφορικής ευαλωτότητας στο πλαίσιο εφαρμογής του ΚΚΤ και λόγω της εισαγωγής του ΣΕΔΕ2.