Η ΕΕ ποντάρει πολλά στο κοίτασμα λιθίου στη Σερβία, αλλά το έργο έχει παγώσει μετά από τις μαζικές διαδηλώσεις του περασμένου καλοκαιριού.

Σε περίοπτη θέση βρίσκεται για την Κομισιόν ο ενεργειακός θησαυρός της Σερβίας, όπως αποδεικνύεται από την πρόσφατη (4 Ιουνίου) ένταξή του στον πρώτο κατάλογο των 13 στρατηγικών έργων για κρίσιμες πρώτες ύλες που βρίσκονται εκτός ΕΕ.

Πρόκειται για το ορυχείο λιθίου στην κοιλάδα Γιαντάρ της Σερβίας, με διαχειρίστρια τη Rio Tinto, έναν βρετανο-αυστραλιανό κολοσσό που ασχολείται με την εξόρυξη και την επεξεργασία βασικών φυσικών πόρων.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το κοίτασμα μπορεί να παράγει 58.000 τόνους λιθίου ετησίως, μια ποσότητα που μπορεί να καλύψει την πλειονότητα των υφιστάμενων αναγκών της ΕΕ για λίθιο, και θα είναι αρκετή για την παραγωγή 1,1 εκ. ηλεκτρικών αυτοκινήτων ετησίως.

Οι αντιδράσεις

Η εξόρυξη του κοιτάσματος λιθίου, βέβαια, δεν τυγχαίνει της υποστήριξης των περισσότερων κατοίκων, με ενδεικτικές τις μαζικές διαδηλώσεις το καλοκαίρι του 2024. Περιβαλλοντολόγοι και ακτιβιστές κατηγορούν τη σερβική κυβέρνηση ότι με την εξόρυξη δίνει, στην ουσία, πράσινο φως σε μια οικολογική καταστροφή. Όπως επισημαίνουν, απειλούνται οι καλλιέργειες και ο υδροφόρος ορίζοντας, ενώ οι πλημμύρες δεν είναι σπάνιες στις εύφορες παρόχθιες περιοχές του Γιαντάρ.

Μεγάλης έκτασης διαδηλώσεις είχαν σημειωθεί και το 2022, οι οποίες ανάγκασαν την κυβέρνηση να ανακαλέσει όλες τις άδειες της Rio Tinto. Το 2024 Συνταγματικό Δικαστήριο ανέτρεψε την απόφαση και επανέφερε τις άδειες, επαναφέροντας το έργο σε τροχιά υλοποίησης.

Από την πλευρά τους οι αρχές της χώρας προσδοκούν σε εισροή πολλών δισεκατομμυρίων στα δημόσια ταμεία και υπόσχονται ότι θα κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους για να προστατεύσουν τη χλωρίδα και την πανίδα της κοιλάδας.

Πριν από λίγες ημέρες η Rio Tinto ανακοίνωσε ότι αναθεωρεί το κόστος (ήταν πάνω από 2,55 δισ. ευρώ) του έργου λιθίου στη Σερβία, επισημαίνοντας ότι «το καθεστώς στρατηγικού έργου που λάβαμε σήμερα απαιτεί να τηρούμε τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το περιβάλλον και τα ανθρώπινα δικαιώματα και αυτό θα αντικατοπτριστεί στο τελικό κόστος κεφαλαίου».

Η εξόρυξη ήταν προγραμματισμένη να ξεκινήσει το 2027, αλλά ο αγγλοαυστραλιανός κολοσσός πρέπει μεταξύ άλλων να λάβει άδεια εκμετάλλευσης του πεδίου. «Μόλις… πάρουμε την άδεια, μπορούμε στη συνέχεια να πάμε να ενημερώσουμε τα χρονοδιαγράμματα του έργου και να ρίξουμε μια ματιά στην κοστολόγηση. Επομένως, δεν θέλω να δώσω μια οριστική ημερομηνία», δήλωσε μιλώντας στο Reuter ο Διευθύνων Σύμβουλος του ορυχείου, Chad Blewitt.

Άλλα στρατηγικής σημασίας για την ΕΕ έργα κρίσιμων πρώτων βρίσκονται στον Καναδά, τη Γροιλανδία, το Καζακστάν, τη Νορβηγία, την Ουκρανία και τη Ζάμπια, με τις οποίες η ΕΕ έχει στρατηγική εταιρική σχέση για τις αλυσίδες αξίας πρώτων υλών.

Δέκα από αυτά αφορούν στρατηγικές πρώτες ύλες απαραίτητες για ηλεκτρικά οχήματα, μπαταρίες και αποθήκευση μπαταριών, όπως λίθιο, νικέλιο, κοβάλτιο, μαγγάνιο και γραφίτη

Διαβάστε επίσης